၂၅.၁၂.၂၀၂၅.
Translated by Htwe Ko Tun
ယူကရိန်းနိုင်ငံ သမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇယ်လန်စကီးက ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ဖို့ အမေရိကန် ထောက်ခံတဲ့ အချက် ၂၀ ပါ အစီအစဉ်အသေးစိတ်ကို ဒီဇင်ဘာလ ၂၄ ရက်က ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပြီး ရုရှားအစိုးရထံ တုံ့ပြန်ချက်တောင်းခံဖို့ ပေးပို့ထားပြီးဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဇယ်လန်စကီးက စစ်မဲ့ဇုန်တွေ ဖန်တီးမှုနဲ့ဆိုင်တဲ့ အသေးစိတ်အချက်အလက်တွေအပါအဝင် အစီအစဉ်နဲ့ပတ်သက်လို့ ကိယက်ဗ်မြို့ မှာ သတင်းထောက်တွေကို တစ်ချက်ချင်း ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့ပါတယ်။
အစီအစဉ်အသေးစိတ်ကို ကိယက်ဗ်နဲ့ ဝါရှင်တန်မှ ညှိနှိုင်းရေးမှူးတွေအကြား သဘောတူညီခဲ့ပြီး မော်စကိုသို့ တုံ့ပြန်ချက်တောင်းခံရန် ပေးပို့ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။
ဒီအစီအစဉ်ကိုအမေရိကန်နဲ့ယူကရိန်းအကြားလုံခြုံရေးသဘောတူညီချက်တွေနဲ့ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ နောက်ထပ် နှစ်နိုင်ငံသဘောတူညီချက်တွေနဲ့ ဖြည့်စွက်မှာဖြစ်ပါတယ်။
ဇယ်လန်စကီးက စာရွက်စာတမ်းမူကြမ်းကို မထုတ်ဝေခဲ့ပေမယ့် ကိယက်ဗ်မှာ သတင်းထောက်တွေ တွေ့ဆုံခိုက် အစီအစဉ်ရဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို အချက်တစ်ချက်ချင်းစီ ဖော်ပြခဲ့ပြီး ယူကရိန်းဘာသာကနေ ဘာသာပြန်ဆိုထားတဲ့ သဘောတူညီချက်ရဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။
အချက် ၂၀ ပါ အစီအစဉ်
၁။ ယူကရိန်း၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ပြန်လည်အတည်ပြုရမည်ဖြစ်သည်။ ယူကရိန်းသည် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည်ကို သဘောတူညီချက်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးသူအားလုံးက ၎င်းတို့၏ လက်မှတ်များမှတစ်ဆင့် အတည်ပြုကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ ဖော်ပြပါသည်။
၂။ ဤစာရွက်စာတမ်းသည် ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းအကြား အပြည့်အဝနှင့် ခြွင်းချက်မရှိသော ကျူးကျော်မှုမပါဝင်သည့် သဘောတူညီချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အာကာသအခြေပြု လူမဲ့စောင့်ကြည့်မှုမှ တစ်ဆင့် ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကိုကြီးကြပ်ရန်၊ ချိုးဖောက်မှုများကို စောစီးစွာအကြောင်းကြားရန်နှင့်ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းရန် စောင့်ကြည့်ရေးယန္တရားတစ်ခုတည်ထောင်၍ ရေရှည်ငြိမ်းချမ်းရေးကို ပံ့ပိုးမည်ဖြစ်သည်။ နည်းပညာအဖွဲ့များသည် အသေးစိတ်အချက်အလက်အားလုံးကို သဘောတူညီမည်ဖြစ်သည်။
၃။ ယူကရိန်းသည် ခိုင်မာသော လုံခြုံရေးအာမခံချက်များကို ရရှိမည်ဖြစ်သည်။
၄။ ယူကရိန်းလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များ၏ အင်အားသည် ငြိမ်းချမ်းသောကာလတွင် ဝန်ထမ်း ၈၀၀,၀၀၀ ရှိနေမည်ဖြစ်သည်။
၅။လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော အမေရိကန်၊ နေတိုးနှင့် ဥရောပ နိုင်ငံများသည် အပိုဒ် ၅ နှင့် ကိုက်ညီသော လုံခြုံရေးအာမခံချက်များကို ယူကရိန်းအား ပံ့ပိုးမည်ဖြစ်သည်။
(က) ရုရှားသည် ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်ပါက၊ ညှိနှိုင်းထားသော စစ်ရေးတုံ့ပြန်မှုအပြင် ရုရှားအပေါ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပိတ်ဆို့မှုအားလုံးကို ပြန်လည်အသက်သွင်းမည်ဖြစ်သည်။
(ခ) ယူကရိန်းသည် ရုရှားကို ကျူးကျော်ပါက သို့မဟုတ် ရုရှားနယ်မြေကို ရန်စခြင်းမရှိဘဲ ပစ်ခတ်ပါက လုံခြုံရေးအာမခံချက်များကို ပျက်ပြယ်သည်ဟု ယူဆမည်ဖြစ်သည်။ ရုရှားက ယူကရိန်းကို ပစ်ခတ်ပါက လုံခြုံရေးအာမခံချက်များသည် အသက်ဝင်မည်ဖြစ်သည်။
(ဂ) ဤသဘောတူညီချက်အောက်တွင် နှစ်နိုင်ငံလုံခြုံရေးအာမခံချက်များကို ချန်လှပ်ထားခြင်းမရှိပါ။
၆။ ရုရှားသည် လိုအပ်သောဥပဒေအားလုံးနှင့် အတည်ပြုချက်စာရွက်စာတမ်းများ၊ လိုအပ်သောစာရွက် စာတမ်းများ အားလုံးတွင် ဥရောပနှင့် ယူကရိန်းအပေါ် မကျူးကျော်ရေးမူဝါဒကို တရားဝင်ဖြစ်စေမည်။
၇။ ယူကရိန်းနိုင်ငံသည် သတ်မှတ်ထားသောကာလအတွင်း ဥရောပသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာမည်ဖြစ်ပြီး ယူကရိန်းနိုင်ငံသည် ဥရောပဈေးကွက်သို့ ရေတိုအထူးအခွင့်အရေးရရှိမည်ဖြစ်သည်။
၈။ ယူကရိန်းအတွက် ခိုင်မာသော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ်တစ်ခုကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် အနာဂတ် ကြွယ်ဝချမ်းသာမှုဆိုင်ရာ သီးခြားသဘောတူညီချက်တွင် သတ်မှတ်ရန်။ ၎င်းသည် အောက်ပါတို့အပါအဝင် ကျယ်ပြန့်သော စီးပွားရေးနယ်ပယ်များကို လွှမ်းခြုံထားမည်။
(က) နည်းပညာ၊ ဒေတာစင်တာများနှင့် ဥာဏ်ရည်တု အပါအဝင် မြင့်မားသော တိုးတက်မှုကဏ္ဍများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် ယူကရိန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ရန်ပုံငွေတစ်ရပ် တည်ထောင်ရန်။
(ခ) အမေရိကန်နှင့် အမေရိကန်ကုမ္ပဏီများသည် ယူကရိန်းနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး ပိုက်လိုင်းများနှင့် သိုလှောင်ရုံများ အပါအဝင် ယူကရိန်း၏ ဓာတ်ငွေ့အခြေခံအဆောက်အအုံများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ ခေတ်မီအောင်ပြုလုပ်ရေးနှင့် လည်ပတ်ရေးတို့အပြင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးတွင် ပူးတွဲရင်းနှီးမြှုပ်နှံမည်ဖြစ်သည်။
(ဂ) မြို့ကြီးများနှင့် လူနေရပ်ကွက်များကို ပြန်လည်ထူထောင်ခြင်း၊ ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် ခေတ်မီအောင်ပြုလုပ်ခြင်း ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် စစ်ဘေးသင့်ဒေသများကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ပူးတွဲကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများ ပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်သည်။
(ဃ) အခြေခံအဆောက်အအုံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး။
(င) သတ္တုများနှင့် သဘာဝအရင်းအမြစ်များ ထုတ်ယူခြင်း။
(စ) ကမ္ဘာ့ဘဏ်သည် ဤကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို အရှိန်မြှင့်တင်ရန် ရန်ပုံငွေကို သေချာစေရန် အထူးငွေကြေးထောက်ပံ့မှု အစီအစဉ်တစ်ခုကို ပံ့ပိုးပေးမည်ဖြစ်သည်။
(ဆ) မဟာဗျူဟာမြောက် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး အစီအစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော် စီစဉ်ရန်နှင့် အနာဂတ် ကြွယ်ဝချမ်းသာမှုအတွက် အခွင့်အလမ်းများကို အများဆုံးရရှိရန် ဦးဆောင်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဘဏ္ဍာရေးခေါင်းဆောင်တစ်ဦးကို ကြွယ်ဝချမ်းသာမှု စီမံခန့်ခွဲသူအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းအပါအဝင် အဆင့် မြင့်လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းသွားမည်ဖြစ်သည်။
၉။ ယူကရိန်း၏စီးပွားရေးပြန်လည်ထူထောင်ရေး၊ ပျက်စီးသွားသောနေရာများနှင့် ဒေသများပြန်လည် တည်ဆောက်ရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ဖြေရှင်းရန် ရန်ပုံငွေ များစွာကို တည်ထောင်သွားမည်ဖြစ်သည်။
(က) အမေရိကန်နှင့် ဥရောပနိုင်ငံများသည် ယူကရိန်းတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာပြီး ထိရောက်သောရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀၀ ဘီလျံ ပစ်မှတ်ပမာဏဖြင့် အရင်းအနှီးနှင့် ထောက်ပံ့ငွေရန်ပုံငွေတစ်ခုကို တည်ထောင်သွားမည်ဖြစ်သည်။
(ခ) ယူကရိန်း၏ စစ်ပြီးပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးအတွက် အရင်းအနှီးရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့် အခြားငွေကြေးဆိုင်ရာဆောင်ရွက်မှု ကိရိယာတန်ဆာပလာအမျိုးမျိုးကို ဖြန့်ကျက်သွားမည်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် ဤကြိုးပမ်းမှုများကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် လွယ်ကူချောမွေ့စေရန် ယန္တရားများကို အသုံးပြုသွားမည်ဖြစ်သည်။
(ဂ) ယူကရိန်းသည် နိုင်ငံခြားတိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို ဆွဲဆောင်ရန် အကောင်းဆုံးကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ စံနှုန်းများကို အကောင်အထည်ဖော်သွားမည်ဖြစ်သည်။
(ဃ) ယူကရိန်းသည် ထိခိုက်ပျက်စီးမှုအတွက် လျော်ကြေးရရှိရန် အခွင့်အရေးကို ထိုက်တန်သည်။
၁၀။ ဤသဘောတူညီချက်ချုပ်ဆိုပြီးနောက် ယူကရိန်းသည် အမေရိကန်နှင့် လွတ်လပ်စွာကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက်ချုပ်ဆိုခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို အရှိန်မြှင့်တင်သွားမည်ဖြစ်သည်။
၁၁။ ယူကရိန်းသည် နျူကလီးယားလက်နက်များ မပြန့်ပွားရေးစာချုပ်နှင့်အညီ နျူကလီးယားလက်နက် ကင်းစင်သောနိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေမည်ဟု အတည်ပြုသည်။
၁၂။ ဇာပိုရီဇီးယား နျူကလီးယားဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို ယူကရိန်း၊ အမေရိကန်နှင့် ရုရှားနိုင်ငံတို့မှ ပူးတွဲလည်ပတ်မည်ဖြစ်သည်။
၁၃။ နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် မတူညီသောယဉ်ကျေးမှုများအပေါ် နားလည်မှုနှင့် သည်းခံမှုကို မြှင့်တင်ပေးပြီး လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုနှင့် ဘက်လိုက်မှုများကို ဖယ်ရှားပေးသည့် ပညာရေးအစီအစဉ်များကို ကျောင်းများနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်လျှောက်တွင် အကောင်အထည်ဖော်ရန် ကတိပြုထားသည်။ ယူကရိန်းသည် ဘာသာရေးသည်းခံမှုနှင့် လူနည်းစုဘာသာစကားများကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးဆိုင်ရာ ဥရောပ သမဂ္ဂ စည်းမျဉ်းများကို အကောင်အထည်ဖော်မည်ဖြစ်သည်။
၁၄။ ဒိုနက်စ်၊ လူဟန်စ်၊ ဇာပိုရီဇီးယားနှင့် ခါဆန်ဒေသများတွင် တပ်ဖွဲ့များချထားရေးမျဉ်းကို ဤ သဘောတူညီချက်ရေးထိုးသည့်နေ့စွဲအထိ တပ်ဖွဲ့များချထားမှုအား ဆက်သွယ်ရေးမျဉ်းအဖြစ် အမှန် တကယ်အသိအမှတ်ပြုသည်။
(က) ကျွန်ုပ်တို့သည် လက်ရှိနေရာတွင် ဆက်သွယ်ရေးမျဉ်းဖြစ်ကြောင်း ပါတီများအနေဖြင့် အမှန်တကယ်အတည်ပြုပါသည်။
(ခ) ပဋိပက္ခကို အဆုံးသတ်ရန် လိုအပ်သော တပ်ဖွဲ့များ ပြန်လည်ချထားရေးကို ဆုံးဖြတ်ရန်အပြင် အနာဂတ်တွင် အလားအလာရှိသော အထူးစီးပွားရေးဇုန်များအတွက် ကန့်သတ်ချက်များကို သတ်မှတ်ရန် လုပ်ငန်းအဖွဲ့တစ်ခု ဖွဲ့စည်းမည်ဖြစ်သည်။
(ဂ) တပ်ဖွဲ့များ ရွေ့လျားမှုအတွက် ညီမျှသောအခြေခံတစ်ခုပြီးနောက်၊ ဤသဘောတူညီချက်နှင့် ကိုက်ညီမှုကို စောင့်ကြည့်ရန် နိုင်ငံတကာတပ်ဖွဲ့များကို ဆက်သွယ်ရေးမျဉ်းတစ်လျှောက်တွင် ချထားမည်ဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို့သောဇုန်တစ်ခု တည်ထောင်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ချပါက ယူကရိန်း ပါလီမန်၏ အထူးခွင့်ပြုချက် သို့မဟုတ် ဆန္ဒခံယူပွဲတစ်ခု လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။
(ဃ)။ ဤသဘောတူညီချက် အသက်ဝင်စေရန် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းသည် ၎င်း၏တပ်များကို ဒနီပရိုပီထရော့ဗ်၊ မိုင်ကိုလေ့ဗ်၊ ဆူမီနှင့် ခါကိဗ်ဒေသများမှ ရုပ်သိမ်းရမည်။
(င)။ နှစ်ဖက်စလုံးသည် ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဂျီနီဗာကွန်ဗင်းရှင်းများနှင့် ၎င်းတို့၏ အပိုဆောင်းပရိုတိုကောများ၏ စည်းမျဉ်းများ၊ အာမခံချက်များနှင့် တာဝန်ဝတ္တရားများကို လိုက်နာရန် သဘောတူကြပြီး၊ ယင်းတို့သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အသိအမှတ်ပြု လူ့အခွင့်အရေးများ အပါအဝင် နယ်မြေနှင့် အပြည့်အဝ သက်ဆိုင်သည်။
၁၅။ အနာဂတ်နယ်မြေအစီအစဉ်များအပေါ် သဘောတူညီချက်ရရှိပြီးနောက် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနှင့် ယူကရိန်းနှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် ဤသဘောတူညီချက်များကို အတင်းအကြပ်ပြောင်းလဲခြင်းမပြုရန် ကတိပြုသည်။
၁၆။ ရုရှားသည် ယူကရိန်းအား ဒနီပရိုမြစ်နှင့် ပင်လယ်နက်ကို စီးပွားရေးရည်ရွယ်ချက်များအတွက် အသုံးပြုခြင်းမှ တားဆီးမည်မဟုတ်ပါ။
၁၇။ ကျန်ရှိနေသောပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုကော်မတီတစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်းမည်ဖြစ်သည်။
(က)။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှ ယနေ့အထိ ရုရှားစနစ်ဖြင့် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံရသူများအပါအဝင် ကျန်ရှိနေသော စစ်သုံ့ပန်းအားလုံးကို အားလုံးအတွက် အခြေခံဖြင့် လဲလှယ်မည်ဖြစ်သည်။
(ခ)။ ကလေးများနှင့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများအပါအဝင် ဖမ်းဆီးခံထားရသော အရပ်သားများနှင့် ဓားစာခံများအားလုံးကို ပြန်လည်ပို့ဆောင်မည်ဖြစ်သည်။
(ဂ)။ ပဋိပက္ခဒဏ်ခံရသူများ၏ ပြဿနာများနှင့် ဒုက္ခများကို ဖြေရှင်းရန် အစီအမံများ ချမှတ်သွား မည်ဖြစ်သည်။
၁၈။ ယူကရိန်းသည် သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် အမြန်ဆုံး ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရမည်။
၁၉။ ဤသဘောတူညီချက်သည် ဥပဒေအရ စည်းနှောင်မှုရှိသည်။ ၎င်း၏ အကောင်အထည်ဖော်မှုကို သမ္မတထရမ့်ပ် ဦးဆောင်သော ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီမှ စောင့်ကြည့်ပြီး အာမခံမည်ဖြစ်သည်။ ယူကရိန်း၊ ဥရောပ၊ နေတိုး၊ ရုရှားနှင့် အမေရိကန်တို့သည် ဤယန္တရား၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။ ချိုးဖောက်မှုများရှိပါက ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်မည်ဖြစ်သည်။
၂၀။ ဤသဘောတူညီချက်ကို အားလုံးကလက်ခံသဘောတူပြီးသည်နှင့် လုံးဝအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးက ချက်ချင်း အသက်ဝင်မည်ဖြစ်သည်။
Ref: France 24
About the Author
