သတိုး
၂၆. ၁၀. ၂၀၂၅
ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတို့သည် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ မြို့တော် ကွာလာလမ်ပူတွင် ယနေ့စတင် ကျင်းပသည့် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးအတွင်း အာဆီယံ ဥက္ကဋ္ဌနှင့် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်နဝါ အီဘရာဟင်၏ ကြားဝင်စေ့စပ်မှုအပြင် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ဒ် ထရမ့်ပ်ကပါ သက်သေအဖြစ် ပါဝင် ဆောင်ရွက်မှုဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်အသစ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။
ယင်းသဘောတူညီချက်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ပူထရာဂျာယာ၌ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးကို အခြေခံထားပြီး၊ ထိုပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးဖြင့် နယ်စပ်တစ်လျှောက် ငါးရက်ကြာ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲများ အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ဤသဘောတူညီချက်သည် နှစ်နိုင်ငံအကြား တင်းမာမှုများကို လျှော့ချရန်နှင့် ရေရှည်တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုကို အာမခံရန် ရည်ရွယ်သည်။
ဝန်ကြီးချုပ် အနျူတင် ချာရန်ဗီရာကူလ်နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ် ဟွန် မာနက်တို့ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည့် ပူးတွဲကြေညာချက်တွင် လက်နက်ကြီးများ ရုပ်သိမ်းခြင်း၊ မြေမြှုပ်မိုင်းရှင်းလင်းခြင်း၊ ငွေကြေးလိမ်လည်မှုနှင့် ဆက်စပ်သော ရာဇဝတ်မှုများကို နှိမ်နင်းခြင်းနှင့် ပူးတွဲနယ်စပ်ဒေသစီမံခန့်ခွဲမှုအတွက် မူဘောင်တစ်ခု ဖန်တီးခြင်းစသည့် အဓိက ကတိကဝတ်လေးခု ပါဝင်သည်။
ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးစလုံးသည် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက် ၎င်းတို့၏ ကတိကဝတ်ကို ထပ်လောင်းအတည်ပြုခဲ့ကြပြီး၊ အင်အားသုံးခြင်းကို ရှောင်ရှားရန်၊ အငြင်းပွားမှုများကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းရန်နှင့် နိုင်ငံတကာဥပဒေ၊ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုတို့ကို ထိန်းသိမ်းရန်လည်း ကတိပြုခဲ့ကြသည်။
နှစ်ဖက်စလုံးသည် အထွေထွေနယ်စပ်ကော်မတီအောက်ရှိ ယခင်သဘောတူညီချက်များကို ထိန်းသိမ်းရန် သဘောတူခဲ့ကြပြီး၊ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ ပုဂ္ဂိုလ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် အာဆီယံလေ့လာရေးအဖွဲ့ (AOT) ကို ဖွဲ့စည်းရန် လုပ်ငန်းတာဝန်များ (Terms of Reference) ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ ထိုအဖွဲ့က ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး အကောင်အထည်ဖော်မှုကို စောင့်ကြည့်မည်ဖြစ်သည်။ ဤတာဝန်ကို ထောက်ပံ့ကူညီရန်လည်း အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်များကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။
ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရန်နှင့် နောက်ထပ်ပဋိပက္ခများကို တားဆီးရန်အတွက် လိုအပ်သည့် အစီအမံများကို ကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားရာ ၎င်းတို့မှာ AOT ၏ ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင် စစ်ရေးတင်းမာမှုလျှော့ချခြင်း၊ သတင်းမှားဖြန့်ဝေမှု ရပ်တန့်ခြင်း၊ ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရေး လုပ်ရပ်များ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းနှင့် နယ်စပ်ဒေသများတွင် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ မိုင်းရှင်းလင်းခြင်းများ ပြုလုပ်ခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။
နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် နယ်စပ်ပြဿနာများကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းရန်အတွက် ဒေသဆိုင်ရာနယ်စပ်ကော်မတီ၊ အထွေထွေနယ်စပ်ကော်မတီနှင့် ပူးတွဲနယ်နိမိတ်ကော်မရှင်တို့ကဲ့သို့ ထူထောင်ထားပြီးဖြစ်သည့် နှစ်နိုင်ငံအကြား ယန္တရားများမှတစ်ဆင့် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် ၎င်းတို့၏ ရည်ရွယ်ချက်ကို ထပ်လောင်းအတည်ပြုခဲ့ကြသည်။ ယင်းတို့သည် ဒေသခံအာဏာပိုင်များနှင့် ပူးပေါင်း၍ နယ်စပ်ပြဿနာများကို စီမံခန့်ခွဲရန် အဓိကသော့ချက်ဖြစ်သော ပလက်ဖောင်းများဖြစ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အငြင်းပွားမှုနယ်ပယ်ကို ချဲ့ထွင်နိုင်သည့် သို့မဟုတ် နယ်စပ်တစ်လျှောက် တင်းမာမှုများကို မြှင့်တက်စေနိုင်သည့် မည်သည့်လှုပ်ရှားမှုကိုမဆို ရပ်တန့်ရန် သဘောတူခဲ့ကြသည်။
ဤအဆင့်များကို ထိရောက်စွာ အကောင် အထည်ဖော်ပြီးသည်နှင့် နှစ်ဖက်စလုံးသည် တက်ကြွသော ရန်လိုမှုများ အဆုံးသတ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုမည်ဖြစ်သည်။ သဘောထားပြည့်ဝမှုကို ပြသသည့်အနေဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံသည် စစ်သုံ့ပန်းများကို လွှတ်ပေးရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။
သဘောတူညီချက်တွင် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ရာဇဝတ်မှုများကို တိုက်ဖျက်ရန်၊ နယ်စပ်ထိန်းချုပ်မှုများကို အားကောင်းစေရန်နှင့် သတင်းအချက်အလက် မျှဝေခြင်းကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေရန်အတွက် ပိုမိုတိုးမြှင့်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကိုလည်း မီးမောင်းထိုးပြထားသည်။ အစိုးရနှစ်ရပ်စလုံးသည် ကုလသမဂ္ဂနှင့် အာဆီယံ ပဋိညာဉ်စာတမ်းပါ အခြေခံမူများအပေါ် အခြေခံသည့် ငြိမ်းချမ်းပြီး အနာဂတ်ကို ရှေးရှုသော ဆက်ဆံရေးအတွက် ဘုံကတိကဝတ်ကို ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသည်။
ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် အနျူတင်က ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ပူးတွဲကြေညာချက် လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်းကို နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး၏ အခန်းကဏ္ဍသစ်တစ်ခုအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့ပြီး ရေရှည်တည်တံ့သော ငြိမ်းချမ်းရေးဆီသို့ ခိုင်မာသောခြေလှမ်းတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဦးဆောင်မှုပေးပြီး အာဆီယံ၏ ညီညွတ်မှုကို ထိန်းသိမ်းခဲ့သည့် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်နဝါ အီဘရာဟင်အားလည်းကောင်း၊ နှစ်နိုင်ငံအကြား ငြိမ်းချမ်းရေးကို အထောက်အကူပြုပေးခဲ့သည့်အတွက် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ဒ် ဂျေ ထရမ့်ပ်အားလည်းကောင်း၊ ဘုရင်မကြီး သီရိခေတ် (ဘုရင့်မယ်တော်) နတ်ရွာစံခြင်းအတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း သဝဏ်လွှာပို့ပေးခဲ့သည့်အတွက်လည်းကောင်း ကျေးဇူးတင်ရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။
ထို့ပြင် အနျူတင်က မလေးရှားတွင် ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့က ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲခဲ့ပြီးနောက် လုပ်ငန်းစဉ်သည် ပူးတွဲကြေညာချက်ဟူသည့် အရေးပါသော ရလဒ်ဆီသို့ ဦးတည်ခဲ့ကြောင်း မှတ်သားခဲ့သည်။ သဘောတူညီချက်သည် အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် နယ်မြေပိုင်နက်ကို အပြည့်အဝလေးစားရင်း ကွဲလွဲမှုများကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းရန် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကတိကဝတ်ကို ထင်ဟပ်စေကြောင်း အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။
အကယ်၍သာ နှစ်နိုင်ငံသဘောတူညီချက်ကို အပြည့်အဝ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ပါက၊ ကြေညာချက်သည် ရေရှည်တည်တံ့သော ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ကို ပံ့ပိုးပေးပြီး၊ အထူးသဖြင့် ပဋိပက္ခကြောင့် ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားခဲ့ရသည့် နယ်စပ်ဒေသလူ့အဖွဲ့အစည်းများအတွက် ဆက်ဆံရေး ပြန်လည်ပြုပြင်ခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ကို စတင်စေမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း မီးမောင်းထိုးပြခဲ့သည်။ ယင်းအပြင် အနျူတင်သည် ဘုံနယ်စပ်တစ်လျှောက်ရှိ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများ၏ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းများကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန်နှင့် ကာကွယ်ရန်အတွက် နှစ်ဖက်စလုံးက သစ္စာရှိစွာ ဆောင်ရွက်ရန် တာဝန်ရှိကြောင်း အလေးအနက်ပြောကြားခဲ့သည်။
အနျူတင်၏ ပြောကြားချက်အရ ကြေညာချက်ကို ချက်ချင်း စတင် အကောင်အထည်ဖော်မည်ဖြစ်ပြီး၊ နယ်စပ်ဒေသများမှ လက်နက်ကြီးများ ရုပ်သိမ်းခြင်းနှင့် ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရန်အတွက် ဖမ်းဆီးထားသည့် ကမ္ဘောဒီးယားစစ်သား ၁၈ ဦးကို ပြန်လွှတ်ပေးခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။
“ဂုဏ်သိက္ခာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေး” အတွက် ပြည်သူများ၏ မျှော်မှန်းချက်များကို ပြည့်မီစေရန် လုံခြုံရေး၊ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုနှင့် စစ်မှန်သောငြိမ်းချမ်းရေးကို အပြည့်အဝ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းမှသာ ရရှိနိုင်ကြောင်း ၎င်းက အလေးထားပြောကြားခဲ့သည်။
ထို့အပြင် အနျူတင်သည် အကောက်ခွန်ဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုများကို ယခုနှစ်ကုန်တွင် လွယ်ကူချောမွေ့စေရန် ရည်ရွယ်သည့် အမေရိကန်-ထိုင်း အပြန်အလှန်ကုန်သွယ်ရေး မူဘောင်ဆိုင်ရာ ပူးတွဲကြေညာချက်ကို ကြိုဆိုခဲ့ပြီး အနာဂတ်အတွက် ခံနိုင်ရည်ရှိကာ ရေရှည်တည်တံ့သော ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များကို မြှင့်တင်ရန် အရေးပါသည့် တွင်းထွက်ပစ္စည်းများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာ နားလည်မှုစာချွန်လွှာ (MOU) လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်းကိုလည်း ကြိုဆိုခဲ့သည်။
Ref, Thai Enquirer
About the Author
