◾ သေနတ်သမားတစ်ဦးကို အသေဖမ်းမိပြီး တစ်ဦးကိုလည်း အရေးပေါ်အသက်လုသည့်အခြေအနေဖြင့် ဖမ်းဆီးထား
သတိုး
၁၄. ၁၂. ၂၀၂၅
သြစတြေးလျနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးမြို့တော် ဆစ်ဒနီ၏ နာမည်ကြီး ဘွန်ဒီကမ်းခြေရှိ ဂျူးပွဲတော်ကို သေနတ်သမားနှစ်ဦးက ယနေ့ (ဒီဇင်ဘာ ၁၄) ရက်က ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့မှုအတွင်း အနည်းဆုံး လူ ၁၁ ဦး သေဆုံး (France 24 က သေဆုံးသူ ၁၂ ဦးဟု ဖော်ပြ) ပြီး ဒါဇင်ပေါင်းများစွာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု ဩစတြေးလျအာဏာပိုင်များက ပြောကြားခဲ့သည်။
ဩစတြေးလျ ရဲတပ်ဖွဲ့က “အကြမ်းဖက်မှု” ဟု ခေါ်ဆိုသည့် ယခု တနင်္ဂနွေနေ့က ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကြေကွဲဝမ်းနည်းဖွယ် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ပစ်ခတ်မှုသည်ဂျူးလူမျိုးတို့၏ လွတ်မြောက်မှုနှင့် ဘုရားသခင်၏ အံ့ဖွယ် အလင်းရောင်ကို ဂုဏ်ပြုသည့် ပျော်ရွှင်ဖွယ် ပွဲတော်ဖြစ်သော “ဟာနူကာ (Hanukkah) ပွဲတော်၏ ပထမနေ့တွင် ဂျူးလူမျိုး သြစတြေးလျနိုင်ငံသားများကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခြင်း” ဖြစ်ကြောင်း ဝန်ကြီးချုပ် အန်သိုနီ အယ်လ်ဘာနီးစ်က ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဒီနေ့ ဘွန်ဒီကမ်းခြေမှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ မကောင်းမှုဟာ နားလည်နိုင်စွမ်းမရှိအောင် ဆိုးရွားလွန်းပြီး မိသားစုတွေ ဒီည ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ စိတ်ဒဏ်ရာနဲ့ ဆုံးရှုံးမှုတွေဟာ ဘယ်သူ့ရဲ့ အဆိုးဆုံး အိပ်မက်ထက်မဆို ပိုလွန်နေပါတယ်” ဟု အယ်လ်ဘာနီးစ်က ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
နယူးဆောက်ဝေးလ် ရဲမင်းကြီး မဲလ် လန်ယွန် (Mal Lanyon) က သြစတြေးလျနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးကို ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်စေခဲ့သည့် ယခုပစ်ခတ်မှုတွင် အနည်းဆုံး ၂၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
တိုက်ခိုက်သူ သေနတ်သမားများထဲမှ တစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယ သံသယရှိသူကိုလည်း ပစ်ခတ် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားသဖြင့် အရေးပေါ် အခြေအနေတွင် ရှိကြောင်း လန်ယွန်က ပြောသည်။ ရဲတပ်ဖွဲ့၏ ပစ်ခတ်မှုအတွင်း သေဆုံးသွားသောသံသယတရားခံနှင့် ဆက်စပ်နေသည့် ကားတစ်စီးအတွင်းမှ လက်လုပ်မိုင်းကိုလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။
ဘွန်ဒီကမ်းခြေပစ်ခတ်မှုတွင် ပါဝင်သည့် အကြမ်းဖက်တစ်ဦးသည် ပါကစ္စတန်ဖွား Naveed Akram ဆိုသူဖြစ်ပြီး အသက် ၂၄ နှစ်အရွယ်ရှိသူဟုလည်း ဩစတြေးလျမီဒီယာများက ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။
◾ သေနတ်နဲ့ တဒိုင်းဒိုင်းပစ်ခတ်နေသူကို လက်ဗလာအမျိုးသားတစ်ဦးက ဝင်ရောက်ထိန်းချုပ်ပြီး သေနတ်လုယက်ခဲ့
သြစတြေးလျ ရုပ်သံကော်ပိုရေးရှင်း (ABC) ကမူ “ပင်လယ်အနီးက ဟာနူကာ ပွဲဟာ ကမ်းခြေရဲ့ မြောက်ဘက်အစွန်နားရှိ ကစားကွင်းတစ်ခုမှာ စတင်နေချိန်ညနေ ၆ နာရီ ၄၇ မိနစ် (GMT 07:47) နာရီမှာ ဘွန်ဒီ ကမ်းခြေရဲ့ဗဟိုအဆောက်အအုံအနီးမှာ တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်”ဟု သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
ရဲတပ်ဖွဲ့၏ အဆိုအရ ပွဲတော်တွင် လူ ၁,၀၀၀ ကျော် စုဝေးခဲ့ကြသည်။
ABC သတင်းဌာနသည် မျက်မြင်သက်သေ တစ်ဦးနှင့် စကားပြောခဲ့ရာ ထိုသူက ပွဲတော်အတွက် စုဝေးနေသော လူအုပ်ကို တံတားပေါ်တွင် အမည်းရောင် ဝတ်စုံဝတ်ထားသည့် လက်နက်ကိုင် အမျိုးသား နှစ်ဦး ရပ်လျက် ပစ်ခတ်နေသည်ကို မြင်ခဲ့ရကြောင်း ပြောပြခဲ့သည်။
ချီလီနိုင်ငံမှ အသက် ၂၅ နှစ်အရွယ် ကျောင်းသား ကမီလို ဒီယက်ဇ် (Camilo Diaz) ကလည်း တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားနေစဉ် သေနတ်သံများ ရှည်ကြာစွာ ကြားခဲ့ရကြောင်း ပြောပြခဲ့သည်။
“ထိတ်လန့်စရာပဲ။ ၁၀ မိနစ်လောက် တဒိုင်းဒိုင်း၊ တဒိုင်းဒိုင်းနဲ့ ပစ်ခတ်နေတာပဲ” ဟု ၎င်းက AFP သတင်းအေဂျင်စီကို အခင်းဖြစ်ပွားရာနေရာတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
Al Jazeera မှ ထုတ်လွှင့်ခဲ့သော ထိတ်လန့်ဖွယ် ဗီဒီယိုဖိုင်တွင် ကားပါကင်တစ်ခု၌ ဘေးမှ လူတစ်ဦးက ပစ်ခတ်သူတစ်ဦးကို ဖမ်းချုပ်ပြီး ၎င်း၏ သေနတ်ကို လုယူနေသည်ကို ပြသခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဗီဒီယိုတွင် သံသယရှိသူသည် ခြေချော်ပြီး နောက်ထပ် သေနတ်သမားတစ်ဦးရှိရာ တံတားဆီသို့ နောက်ဆုတ်သွားသည်ကို ပြသခဲ့သလို ဒေသတွင်း မီဒီယာများက သေနတ်သမားထံမှ လက်နက်ကို ရဲဝံ့စွာလုယူခဲ့သော အသက် ၄၃ နှစ်အရွယ် သစ်သီးဆိုင်ပိုင်ရှင် အာမက် အယ်လ် အာမက် (Ahmed al Ahmed) အဖြစ် ဖော်ထုတ်ခဲ့သော ထိုလူက လုယူနိုင်ခဲ့သည့် သေနတ်ကို မြေပြင်ပေါ်သို့ ချထားခဲ့သည်။
ဆစ်ဒနီမြို့ တည်ရှိရာ နယူးဆောက်ဝေးလ်ပြည်နယ်၏ ဝန်ကြီးချုပ် ခရစ် မင်းစ် (Chris Minns) က “ကျွန်တော် တစ်ခါမှ မမြင်ဖူးသေးတဲ့ အယုံအကြည်မရှိနိုင်လောက်အောင် ဆန်းကြယ်တဲ့ မြင်ကွင်းပါ”ဟု ဆိုခဲ့သလို “လူတစ်ယောက်က လူ့အသိုက်အဝန်းကို ပစ်ခတ်နေတဲ့ သေနတ်သမားဆီ လျှောက်သွားပြီး တစ်ဦးတည်း လက်နက်ဖြုတ်သိမ်းလိုက်တာ၊ သူဟာ တခြားလူပေါင်းများစွာရဲ့ အသက်ကို ကယ်တင်ဖို့အတွက် သူ့အသက်ကို စွန့်စားခဲ့တာပါ။ ဒီလူဟာ စစ်မှန်တဲ့ သူရဲကောင်းတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ သူ့ရဲ့ ရဲစွမ်းသတ္တိကြောင့် ဒီညမှာ အသက်ရှင်နေသူတွေ အများကြီး ရှိတယ်ဆိုတာ ကျွန်တော် သံသယမရှိပါဘူး။” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
◾ ဟာနူကာပွဲကို ပစ်မှတ်ထားခြင်း
သြစတြေးလျ အတိုက်အခံခေါင်းဆောင် ဆူဆန် လေးကမူ ဂျူးအသိုက်အဝန်း စုဝေးလာချိန်မှ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ကို “မုန်းတီးမှုအခြေခံသည့် အကြမ်းဖက်မှုအား ရှုတ်ချကြောင်းနှင့် ဝမ်းနည်းရကြောင်း ဖွင့်ဟခဲ့သည်။
ယင်းက “ဒါဟာ အနာဂတ်အတွက် ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ မျှော်လင့်ချက်ကို ဂုဏ်ပြုတဲ့ပွဲတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ မုန်းတီးမှုနဲ့ ဖြတ်တောက်ခံလိုက်ရတာပါ” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သလို“အန္တရာယ်ဆီကို ပြေးဝင်သွားကြတဲ့သူတွေ၊ သာမန် သြစတြေးလျနိုင်ငံသားတွေ၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရဲတွေနဲ့ အရေးပေါ်ကယ်ဆယ်ရေးသမားတွေဟာ သူရဲကောင်းတွေပါ”ဟုလည်း သေနတ်သမားတို့ရန်မှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သူများကို ဂုဏ်ပြုခဲ့သည်။
ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ်ကလည်း ဤ “ရွံရှာဖွယ်” ပစ်ခတ်မှုကြောင့် “ထိတ်လန့်မိကြောင်း” ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဟာနူကာပွဲတော်ကို ဂုဏ်ပြုဖို့ ဆစ်ဒနီမှာ စုဝေးနေကြတဲ့ ဂျူးမိသားစုတွေကို ဒီနေ့ အသက်ဆုံးရှုံးစေခဲ့တဲ့ ရွံရှာဖွယ် သေစေလောက်တဲ့ တိုက်ခိုက်မှုအတွက် ကျွန်တော် ထိတ်လန့်မိပြီး ပြစ်တင်ရှုတ်ချပါတယ်” ဟု ၎င်းက X တွင် ရေးသားခဲ့သည်။
ဗြိတိန်၊ အီတလီ၊ အီရန်၊ ကာတာနှင့် အမေရိကန် အပါအဝင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှ နိုင်ငံများကလည်း တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုတ်ချခဲ့ကြသည်။
ဂျေရုဆလင်မြို့ရှိ ပွဲတစ်ခုတွင် စကားပြောကြားရာ၌ အစ္စရေးသမ္မတ အိုင်ဇက် ဟာဇော့ဂ် (Isaac Herzog) ကလည်း ဤ “ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော” ပစ်ခတ်မှုကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ပြီး “သြစတြေးလျနိုင်ငံ၊ ဆစ်ဒနီမြို့မှာရှိတဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ညီအစ်မတွေနဲ့ ညီအစ်ကိုတွေ ဟာနူကာပွဲတော်ရဲ့ ပထမဆုံး ဖယောင်းတိုင်ကို ထွန်းညှိဖို့ သွားခဲ့ကြတဲ့ ဂျူးလူမျိုးတွေကို ဆိုးဝါးတဲ့ အကြမ်းဖက်သမားတွေက အလွန်ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ တိုက်ခိုက်မှုနဲ့ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြပါပြီ” ဟု ၎င်း၏ နေအိမ်တွင် ပြုလုပ်သော ပွဲတစ်ခု၌ ဟာဇော့ဂ်က ပြောကြားခဲ့သည်။
ထို့အပြင် “သြစတြေးလျလူ့အဖွဲ့အစည်းကို ကူးစက်နေတဲ့ ကြီးမားတဲ့ ဂျူးမုန်းတီးရေးလှိုင်းကို တိုက်ဖျက်ဖို့နဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်ဖို့ သြစတြေးလျအစိုးရကို ကျွန်တော်တို့ အကြိမ်ကြိမ် သတိပေးနေပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။
သြစတြေးလျရှိ ထိပ်တန်း အစ္စလာမ်မစ် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကမူ ဘွန်ဒီကမ်းခြေ ပစ်ခတ်မှုကို “ကြောက်မက်ဖွယ်” အကြမ်းဖက်မှုအဖြစ် ရှုတ်ချခဲ့သည်။
“ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ရင်တွင်းခံစားချက်များ၊ အတွေးများနဲ့ ဆုတောင်းချက်များဟာ သေဆုံးရသူတွေ၊ သူတို့ရဲ့ မိသားစုတွေနဲ့ ဒီစိတ်ထိခိုက်စရာ တိုက်ခိုက်မှုကို မျက်မြင်တွေ့ခဲ့ရတဲ့ ဒါမှမဟုတ် ထိခိုက်ခံစားခဲ့ရသူ အားလုံးနဲ့အတူ ရှိနေပါတယ်” ဟု သြစတြေးလျ အမျိုးသား အီမာမ်ကောင်စီ (Australian National Imams Council) က ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဒါဟာ သြစတြေးလျ မွတ်ဆလင်အသိုက်အဝန်း အပါအဝင် သြစတြေးလျနိုင်ငံသားအားလုံး စည်းလုံးညီညွတ်မှု၊ သနားကြင်နာမှုနဲ့ တစ်သားတည်းရပ်တည်မှုတို့နဲ့ အတူတကွ ရပ်တည်ရမယ့် အချိန်ပါပဲ” ဟုလည်း ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
◾ တိုင်းပြည်တစ်ခုလုံး တုန်လှုပ်
ဆစ်ဒနီမှ သတင်းပေးပို့သူ ဂျာနယ်လစ် ဒန်နီယဲလ် ရောဘတ်ဆန်က ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် သြစတြေးလျကို တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားစေခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
သြစတြေးလျတွင် လူစည်ကားသော နေရာများ၌ သေနတ်ဖြင့် အကြမ်းဖက်မှု ဖြစ်ပွားခြင်းမှာ ရှားပါးပြီး၊ အထူးသဖြင့် ရဲများက လုံခြုံရေးတင်းကျပ်စွာ ဆောင်ရွက်ထားသည့် ဘွန်ဒီကမ်းခြေကဲ့သို့ နေရာမျိုးတွင် ပို၍ပင် ရှားပါးကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။
၁၉၉၆ ခုနှစ် တက်စ်မေးနီးယားရှိ ပို့တ် အာသာ (Port Arthur) အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် သြစတြေးလျသည် တင်းကျပ်သော အမျိုးသား သေနတ်ဥပဒေများကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ အများပြည်သူ ပစ်ခတ်မှုကြီးများမှ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ရှောင်ရှားနိုင်ခဲ့သည်။
ရောဘတ်ဆန်က ရဲအရာရှိများသည် ဘွန်ဒီကမ်းခြေတစ်ဝိုက်ရှိ လမ်းမများကို ပိတ်ဆို့ထားပြီး၊ ရဲအရာရှိများက ခြေလျင် ကင်းလှည့်ကာ ပြည်သူများကို ထွက်ခွာရန်၊ ဝေးဝေးနေရန်နှင့် အိမ်ပြန်ရန် တိုက်တွန်းနေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
နိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ မာ့ခ် ကန်နီ (Mark Kenny) က တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် အယ်လ်ဘာနီးစ်၏ မိန့်ခွန်းသည် ၎င်း၏ တိုက်ရိုက်နှင့် အပြင်းထန်ဆုံး လူထုမိန့်ခွန်းများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။
“ကျွန်တော်တို့ မြင်တွေ့ခဲ့ရတာက အသိုက်အဝန်းကို စိတ်ချစေဖို့၊ ဂျူးအသိုက်အဝန်းကို စိတ်ချစေဖို့၊ ဒါပေမယ့် သြစတြေးလျမှာ လူမှုပေါင်းစည်းညီညွတ်မှု လိုအပ်ကြောင်းနဲ့ ဒီကိစ္စမှာ ပါဝင်သူမှန်သမျှကို လိုက်လံဖမ်းဆီးဖို့ အစိုးရရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပိုမိုကျယ်ပြန့်တဲ့ အသိုက်အဝန်းကိုပါ စိတ်ချစေဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားတဲ့ သြစတြေးလျ ဝန်ကြီးချုပ်တစ်ဦးကို မြင်တွေ့ခဲ့ရတာပါ” ဟု ကန်နီက ပြောကြားခဲ့သည်။
Ref: Al Jazeera
About the Author
