၁၅.၇.၂၀၂၅
Translated by Htwe Ko Tun
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်ပ် က ရုရှားသမ္မတ ပူတင်အပေါ် သူ့ရဲ့ မချင့်မရဲ၊ မကျေမနပ်ဖြစ်မှုတွေ မြင့်တက်လာတာနဲ့အတူ ရုရှားနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့မှုတွေထပ်မံလုပ်ဖို့ သူ့ရဲ့အစီအစဉ်ကို ပြသတဲ့အနေနဲ့ ရုရှားအနေနဲ့ ရက် ၅၀ အတွင်း ယူကရိန်းစစ်ပွဲအဆုံးသတ်မယ့် ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်မလုပ်နိုင်ခဲ့ရင် ရုရှားနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်တဲ့နိုင်ငံတွေအပေါ် ကုန်သွယ်စည်းကြပ်ခွန် ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိကောက်ခံမယ်လို့ ဇူလိုင်လ ၁၄ ရက်မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။
ထရမ့်ပ်က “တကယ်လို့ ရက် ၅၀ အတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် သဘောတူညီချက်မရခဲ့ရင် ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဒုတိယမြောက်စည်းကြပ်ခွန်တွေ သတ်မှတ်သွားဖို့ရှိတယ်။ ဒါကအလွန်ရိုးရှင်းပါတယ်။ အားလုံးကို ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း သတ်မှတ်မှာပဲ။ ဒီအတွက် ကျွန်တော်စိတ်မချမ်းမြေ့ပါဘူး။ ကျွန်တော်က ရုရှားနိုင်ငံနဲ့အတူရှိတာပါ” လို့ နေတိုးအုပ်စု အတွင်းရေးမှူးချုပ် မာ့က်ရုတီနဲ့ တွေ့ဆုံနေစဉ်မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ထရမ့်ပ် က အမေရိကန်အနေနဲ့ နေတိုးအုပ်စုဝင်နိုင်ငံတွေကို လက်နက်တွေရောင်းပေးဖို့ သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်လည်းရရှိခဲ့တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ရုတီက နေတိုးနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ယူကရိန်းကို ထောက်ပံ့ပေးရလို့ လျော့သွားတဲ့သူတို့ရဲ့ လက်နက်အင်အားကို ပြန်လည်ဖြည့်တင်းနိုင်မယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ဇူလိုင်လဆန်းမှာ ယူကရိန်းကို အချို့သော လက်နက်ပေးပို့မှုတွေ ရပ်ဆိုင်းထားခဲ့တာပါ။ ထရမ့်ပ်ရဲ့ အခုပြောကြားချက်က ယူကရိန်းအနေနဲ့ ကိုယ့်ဖာသာကာကွယ်နိုင်ရမယ်ဆိုပြီး ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်က လက်နက်ပေးပို့မှုတချို့ ရပ်ဆိုင်းထားခဲ့တဲ့ သူ့ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့တော့ ပြောင်းပြန် ဖြစ်နေပါတယ်။
သမ္မတထရမ့်ပ်က အိမ်ဖြူတော်၊ Oval Office မှာ သတင်းထောက်တွေကို “ဒီနေ့တော့ ကျွန်တော်တို့ အပေးအယူတစ်ခုဖြစ်မြောက်ကြတာပေါ့။ ခုရခဲ့တဲ့သဘောတူညီမှုအရ ကျွန်တော်တို့က လက်နက်တွေပို့ပေးမယ်။ ဒီအတွက် ထုတ်လုပ်ပေးမယ်။ သူတို့က ဒီအတွက် တန်ဖိုးကို ပေးချေမှာပေါ့” လို့ နေတိုးအုပ်စုဝင်နိုင်ငံတွေကို ရည်ညွှန်းပြီးပြောခဲ့ပါတယ်။
ထရမ့်ပ်က သူ့ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုပြောဖို့ အရင်အပတ်က သူ့ကို ခေါ်ခဲ့တယ်လို့ ပြောခဲ့တဲ့ မာ့က်ရုတီက “ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်က တော်တော်တော့ အရေးပါတယ်ပြောရမယ်။ ယူကရိန်းအနေနဲ့ ရုရှားကို ခုခံကာကွယ်နိုင်ဖို့ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလိုအပ်နေတယ်။ ဒီအတွက် လက်နက်တွေတန်ဖိုးကိုတော့ ဥရောပနိုင်ငံတွေက စုပေါင်းပေးချေကြမှာပေါ့။ ဒါက ကျိုးကြောင်းဆီလျော်မှုလည်းရှိပါတယ်” လို့ ဆိုခဲ့ပါတယ်။
သမ္မတထရမ့်ပ်က သမ္မတတာဝန်ကို ဇန်နဝါရီလမှာ သူစတင်တာဝန်ယူခဲ့ပြီးတဲ့နောက် ရုရှားသမ္မတ ပူတင်ဆီကို သူအကြိမ်ကြိမ်ဖုန်းဆက်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက် သူ့အနေနဲ့ များစွာစိတ်ပျက်ပြီး မချင့်မရဲ၊ မကျေမနပ် တွေဖြစ်ခဲ့ရတယ်လို့လည်း ဇူလိုင် ၁၄ ရက်က ပြောခဲ့ပါတယ်။
သူက“ဖုန်းချလိုက်ပြီဆိုရင်တော့ ပြောခဲ့တာတွေအတွက် စိတ်ချမ်းမြေ့ဖို့ကောင်းပါတယ်ဗျာ။ ဒါပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာတော့ ကီးအက်ဗ်နဲ့ တခြားယူကရိန်းမြို့တွေကို ဒုံးကျည်တွေနဲ့ပစ်ပြီ။ တော်တော်တော့ ထူးဆန်းတာပဲ။ ဒီလိုမျိုး သုံးလေးခါလောက်ဖြစ်အပြီးမှာတော့ ပြောလို့ရပြီ။ ဒီဖုန်းပြောမှုတွေက ဘာမှအရာမထင်ဘူးလို့” ဆိုပြီး ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်။
ဆက်လက်ပြီးတော့ ထရမ့်ပ်က “ ကျွန်တော်က သူ့ကို လူသတ်ကောင်တစ်ယောက်အနေနဲ့လည်း မခေါ်ချင်ဘူး။ ဒါပေမယ့် သူက တကယ့်ကိုကြမ်းတမ်းတဲ့လူတစ်ယောက်လို့ ဆိုရမှာပဲ။ ဒါပေမယ့် သူက ကျွန်တော့်ကိုတော့ လှည့်စားမှုမလုပ်ခဲ့ပါဘူး” လို့ ရုရှားသမ္မတ ပူတင်အပေါ် ဝေဖန်ပြောကြားသွားပါတယ်။
ယူကရိန်းသမ္မတ ဇယ်လန်စကီး ကတော့ ဇူလိုင် ၁၄ ရက်မွန်းလွဲပိုင်းမှာပဲ သူ့အနေနဲ့ သမ္မတထရမ့်ပ် ကို ယူကရိန်းအပေါ် အခုလို ထောက်ပံ့မှုအတွက် ကျေးဇူးအများကြီးတင်တယ်လို့ လူမှုကွန်ရက် X မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။
“ရုရှားတိုက်ခိုက်မှုတွေကနေ ပြည်သူတွေကို ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ အကာအကွယ်ပေးဖို့နဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့စခန်းတွေကို ပိုမိုခိုင်မာစေဖို့ လိုအပ်တဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ ဖြေရှင်းမှုတွေ သမ္မတနဲ့ ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်” လို့လည်း ဇယ်လန်စကီးက ရေးခဲ့ပါတယ်။ “ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိဖို့ အတတ်နိုင်ဆုံး အစွမ်းကုန်လုပ်ဆောင်ဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်နေပါတယ်”လို့လည်း ဇယ်လန်စကီးက ပြောခဲ့ပါသေးတယ်။
အမေရိကန်ကွန်ဂရက်က တချို့အမတ်တွေကတော့ စစ်ပွဲအရှိန်အဟုန်မြင့်လာမှုအတွက် ရုရှားအပေါ် ပိုမိုမြင့်မားတဲ့ ဒုတိယမြောက် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေ ပြုလုပ်ဖို့ တွန်းအားပေးခဲ့ကြပါတယ်။ ရီပတ်ဘလီကန်အမတ် လင်းဆေး ဂရေဟမ်နဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်အမတ် ရစ်ချတ် ဘလူးမန်တယ်လ်တို့က ရုရှားနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်တဲ့ ဘယ်နိုင်ငံကိုမဆို သမ္မတအား အခွန် ၅၀၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ စည်းကြပ်နိုင်စေမယ့် ဥပဒေတွေကို အထက်လွှတ်တော်မှာ တွန်းအားပေးနေကြတာပါ။ ဂရေဟမ်က အဆိုပါ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေက သမ္မတ ထရမ့်ပ်ကို စစ်ပွဲအဆုံးသတ်စေဖို့ အင်နဲ့အားနဲ့ဆောင်ရွက်နိုင်မယ့် လက်ကိုင်ရိုးရှည် တူကြီးလို ဖြစ်လာစေမယ်လို့ ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။
သူတို့နှစ်ယောက်က ဇူလိုင်လ ၁၄ ရက်မှာ ပူးတွဲကြေညာချက်ထုတ်ခဲ့ကြရာမှာ သမ္မတရဲ့ဆုံးဖြတ်ဆောင်ရွက်ချက်က စစ်ပွဲမှာပါဝင်နေသူတွေကို ညှိနှိုငဆွေးနွေးရေးစားပွဲကို ပို့ပေးနိုင်မယ့်ဆောင်ရွက်ချက်လို့ဆို ခဲ့ကြပါတယ်။ သူတို့က တကယ့်ရည်ရွယ်ချက်က ကုန်သွယ်စည်းကြပ်ခွန်တွေနဲ့ ပိတ်ဆို့မှုတွေပိုများလာဖို့ မဟုတ်ပါဘူး။ ပူတင်ကို ငြိမ်းချမ်းရေးစားပွဲဝိုင်းဆီကို ဆွဲခေါ်ဖို့ပါပဲ။ သူတို့က ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ကို ဆက်လက်ဝယ်ယူနေတဲ့နိုင်ငံတွေကို ကုန်သွယ်စည်းကြပ်ခွန် ၅၀၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကောက်ခံဖို့ သူတို့ရဲ့ ဥပဒေပြုရေးဆိုင်ရာလုပ်ငန်းကိုလည်း ဆက်လက်ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုပါတယ်။
ဂျိုးဘိုင်ဒန်အစိုးရလက်ထက်က ပြည်ပစ္စည်းဥစ္စာတွေကို သိမ်းယူနိုင်ဖို့ လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို သမ္မတကိုပေးအပ်တဲ့ ဥပဒေအတွက် ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ ရီပတ်ဘလစ်ကန်အမတ် ဖရန့်ရှ် ဟေးလ်ကလည်း “ယူကရိန်းနိုင်ငံအတွက် ယုံကြည်အားထားရတဲ့ ပမာဏအဖြစ် အခုအချိန်မှာ သိမ်းဆည်းထားတဲ့ပစ္စည်းဥစ္စာတွေကို လက်ပြောင်းလွှဲဖို့ အချိန်ရောက်ပြီလို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်” လို့ ပြောခဲ့ပါသေးတယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ဘယ်သမ္မတကမှ အမေရိကန်နဲ့ စစ်ဖြစ်နေတာမဟုတ်တဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုရဲ့ ဗဟိုဘဏ်မှ ပစ္စည်းဥစ္စာတွေကို သိမ်းယူတာမျိုးမရှိခဲ့ပါဘူး။ အမေရိကန်အစိုးရအရာရှိဟောင်းတွေက “ဂျိုး ဘိုင်ဒန်အစိုးရလက်ထက်မှာ ဒီလုပ်ပိုင်ခွင့်ကို အသုံးချဖို့ ငြင်းခဲ့ကြတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဒီလို နိုင်ငံပိုင်ပစ္စည်းဥစ္စာတွေကို သိမ်းယူတာကနေ ဥရောပအတိုက်အခံတွေရဲ့ကိုယ်ပိုင်ဘဏ်စနစ်နဲ့စီးပွားရေးအပေါ် မျှော်မှန်းမထားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေဆက်စပ်ဖြစ်လာနိုင်တာမို့ပါပဲ” လို့ ပြောခဲ့ကြပါတယ်။
Ref- CBS
About the Author
