နေမိုး
၁. ၈. ၂၀၂၅
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ငါးဖမ်းသမားများကို ပြန်ပေးဆွဲမှုများသည် မကြာသေးမီလများအတွင်း အဖြစ်များလာခဲ့ရာ DW က ၎င်းတို့ထဲမှ AA ၏ ပြန်ပေးဆွဲခံရသူ အချို့ကို သွားရောက်တွေ့ဆုံခဲ့သည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာကို ပိုင်းခြားထားသည့် နာဖ်မြစ်(နတ်မြစ်)၏ တသွင်သွင်စီးဆင်းသံသည် မိုဟာမက် စစ်ဒီကီ၏ တဲအိမ်ဆီသို့ ဦးတည်သွားသော စိမ်းလန်းစိုပြေသည့် လမ်းများတစ်လျှောက် ပဲ့တင်ထပ်နေသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်စပ်မြို့ဖြစ်သော တက်ခ်နက်ဖ်ရှိ ၎င်း၏နေအိမ်နှင့် မျက်နှာချင်းဆိုင်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ တောင်တန်းများကို မြင်တွေ့နိုင်သည်။
ယခင်က မြန်မာ့တပ်မတော်သည် မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အကြား ကီလိုမီတာ ၂၇၀ ရှည်လျားသော ရေကြောင်းနယ်စပ်ကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။ သို့သော် AA သည် မောင်တောတွင် အင်အားကြီးလာသည်နှင့်အမျှ နယ်စပ်ထိန်းချုပ်မှုမှာ ၎င်းတို့လက်ထဲသို့ ကျရောက်ခဲ့သည်။
ထိုအချိန်မှစ၍ AA မှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ငါးဖမ်းသမားများကို ပြန်ပေးဆွဲမှုသတင်းများသည် အတော်လေး အဖြစ်များလာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ၁၅ ဦးခန့် အဖမ်းခံရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ကယ်ဆယ်နိုင်ခဲ့သော်လည်း မတ်လတွင် ငါးဖမ်းသမား ၅၆ ဦး ထပ်မံပြန်ပေးဆွဲခံခဲ့ရပြန်သည်။
“ဒီဖြစ်စဉ်တွေက ဒါကာ (ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မြို့တော်) နဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် သိသာထင်ရှားတဲ့ စိတ်ပျက်စရာတွေ ဖြစ်စေပါတယ်” ဟု အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည့် International Crisis Group မှ မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဆိုင်ရာ အကြီးတန်းအကြံပေး သောမတ်စ် ကိန်းက DW သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
“AA ရဲ့ ရှုထောင့်ကကြည့်ရင် တရားမဝင် ငါးဖမ်းသမားတွေဟာ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ သူတို့ရဲ့ နယ်မြေထဲကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်နေပြီး ဒီပြဿနာက ပိုများလာတယ်လို့ သူတို့က ထင်မြင်နေပါတယ်။ ဒါကာနဲ့ ဒေသခံအာဏာပိုင်တွေကလည်း ဒါကို တားဆီးဖို့ လုံလောက်အောင် မလုပ်ဘူးလို့ သူတို့က ယူဆပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။
ကိန်းက AA သည် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် ဤဒေသများတွင် တရားဝင်အာဏာပိုင်များအဖြစ် ရှုမြင်ပြီး ၎င်းတို့၏ လုပ်ရပ်များသည် ပြန်ပေးဆွဲခြင်းမဟုတ်ဘဲ ဥပဒေစိုးမိုးရေး လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ငြင်းခုန်လိမ့်မည်ဟု ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
“တစ်ဖက်မှာတော့ AA ဟာ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ (ဒါကာ) အတွက် ဖမ်းဆီးမှုတွေကို တရားဝင်တယ်လို့ သတ်မှတ်ဖို့ ခက်ခဲပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
DW က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ငါးဖမ်းသမားများကို အဘယ်ကြောင့် ပြန်ပေးဆွဲနေရကြောင်း နားလည်ရန် AA ကို ဆက်သွယ်ခဲ့သော်လည်း သတင်းထုတ်ပြန်ချိန်အထိ တုံ့ပြန်မှု မရရှိသေးပေ။
ယခုနှစ် မတ်လတွင် ငါးဖမ်းသမားများ ပြန်ပေးဆွဲခံရပြီးနောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရအရာရှိ SK Ahsan Uddin က တူရကီသတင်းအေဂျင်စီ Anadolu သို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ငါးဖမ်းသမားများသည် မြန်မာ့ပိုင်နက်ထဲသို့ တစ်ခါတစ်ရံ ဝင်ရောက်ငါးဖမ်းလေ့ရှိသော်လည်း ၎င်းတို့၏ ဘေးကင်းရေးအတွက် ထပ်ခါတလဲလဲ သတိပေးခြင်းခံရကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
◾️ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းများ အန္တရာယ်ကျရောက်နေ
နာဖ်မြစ်အနီး လက်ဖက်ရည်တစ်ခွက်သောက်ရင်း မိုဟာမက် ဟူစိန်က နာဖ်မြစ်တွင် ငါးဖမ်းခြင်းကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဖက်တွင် ပိတ်ထားခြင်းကြောင့် ငါးဖမ်းသမားအချို့သည် မြန်မာ့ရေပိုင်နက်နှင့် အလွန်နီးကပ်စွာ ငါးဖမ်းခြင်း သို့မဟုတ် ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်စေသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ မိုဟာမက် ဟူစိန်သည် မေလတွင် စစ်ဒီကီနှင့်အတူ AA မှ ပြန်ပေးဆွဲခံခဲ့ရသော ငါးဖမ်းသမားတစ်ဦးဖြစ်သည်။
“ငါးဖမ်းတာက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပါ။ မြစ်ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်မြေထဲမှာ ပိတ်ထားတော့ ငါးဖမ်းသမားတချို့ နယ်စပ်ကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့ကြရတယ်။ တပ်မတော်က အုပ်ချုပ်နေတုန်းကဆို ခဏလောက် မေးမြန်းတာပဲရှိပေမယ့် အခု AA က တာဝန်ယူထားတော့ အန္တရာယ်များပြီး ငါးဖမ်းသမားတွေက ဂရုစိုက်နေရတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောခဲ့သည်။
ဒေသတွင်း မီဒီယာများ၏ ဖော်ပြချက်အရ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဘင်္ဂါလီအရေးအခင်း အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိချိန်၌ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသည် မူးယစ်ဆေးဝါးမှောင်ခိုကူးခြင်းနှင့် ဘင်္ဂါလီများ ငါးဖမ်းလှေများဖြင့် နိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခြင်းမှ တားဆီးရန် နာဖ်မြစ်တွင် ငါးဖမ်းခြင်းကို ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။
ယခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အိမ်စောင့်အစိုးရက ပိတ်ပင်မှုကို ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ရေပိုင်နက်အတွင်း ဒေသစံတော်ချိန် နံနက် ၈ နာရီမှ ညနေ ၄ နာရီအတွင်း ငါးဖမ်းခွင့် ပြုခဲ့သည်။ ပိတ်ပင်မှု ရုပ်သိမ်းခြင်းက ဒေသတွင်း ငါးဖမ်းသမားများအတွက် များစွာ သက်သာရာရစေခဲ့သော်လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာ ရေကြောင်းနယ်စပ်တစ်လျှောက် AA ရှိနေခြင်းက ၎င်းတို့ကို စိုးရိမ်ထိတ်လန့်စေခဲ့သည်။
“ကျွန်တော် တစ်သက်လုံး ငါးဖမ်းသမားပါ၊ ငါးတွေအများကြီး ဖမ်းမိတာက ကျွန်တော် မြတ်နိုးတဲ့ အောင်ပွဲပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ AA က ကျွန်တော်တို့ကို သေနတ်နဲ့ ပစ်ပြီး ပြန်ပေးဆွဲခဲ့တယ်၊ အခုတော့ ကျွန်တော် ငါးဖမ်းရမှာ ကြောက်နေပြီ” ဟု ဟူစိန်က ပြောပြခဲ့သည်။
“အခု ငါးဖမ်းသွားတိုင်း သူတို့ရဲ့ လှေအင်ဂျင်သံကို နယ်စပ်တစ်လျှောက် ကင်းလှည့်နေတာ ကြားတာနဲ့ ကျွန်တော်တို့ ကြောက်လန့်ပြီး ကြက်သေ သေနေပြီ” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
အသက် ၆ နှစ်အရွယ်ကတည်းက ငါးဖမ်းခဲ့ပြီး မေလတွင် AA မှ ပြန်ပေးဆွဲခံခဲ့ရသော အသက် ၂၂ နှစ်အရွယ် ရိုဘီအူလ် ဟက်ဆန်လည်း အလားတူ ကြောက်ရွံ့မှုမျိုး ရှိနေသည်။
“AA က ကျွန်တော်တို့ ဘာအမှားမှ မလုပ်ဘဲ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းကို ခြိမ်းခြောက်နေတယ်၊ ကျွန်တော်တို့ ရပ်ရွာက မလုံခြုံဘူးလို့ ခံစားရတယ်။ ရွာခေါင်းဆောင်တွေမှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကာကွယ်ဖို့ လက်နက်ဝယ်ဖို့ ပိုက်ဆံမရှိဘူး၊ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ ငါးဖမ်းသွားရင် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မိသားစုတွေက ဘေးကင်းဖို့ ဆုတောင်းပေးကြတယ်။ အစိုးရက ကျွန်တော်တို့ကို ကူညီသင့်တယ်” ဟု ၎င်းက DW သို့ ပြောသည်။
◾️ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က မြန်မာသူပုန်တွေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံနိုင်ပါသလား
ယခုအထိ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့ အရာရှိများသည် AA မှ ပြန်ပေးဆွဲခံရသော ငါးဖမ်းသမားများကို ကယ်ဆယ်ပေးခဲ့သည်။
DW က ငါးဖမ်းသမားများကို ကူညီရန် မည်သည့်ဘေးကင်းရေး တိုင်းတာမှုများ ပြုလုပ်နေကြောင်း နားလည်ရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့ကို ဆက်သွယ်ခဲ့သော်လည်း သတင်းထုတ်ပြန်ချိန်အထိ တုံ့ပြန်မှု မရရှိသေးပေ။
ဒါကာအခြေစိုက် တွေးခေါ်မှုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည့် Centre for Alternatives မှ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာသူ ခွန်ဒါကာ တာမစ် ရေဂျ်ဝမ်က AA ကဲ့သို့သော အစိုးရမဟုတ်သည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့မှ ငါးဖမ်းသမားများကို ပြန်ပေးဆွဲခြင်းနှင့် နှောင့်ယှက်ခြင်းများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အိမ်စောင့်အစိုးရ၏ ကြိုတင်ကာကွယ်မှု အစီအမံများ ချို့ယွင်းနေမှုကို မီးမောင်းထိုးပြနေသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဒါဟာ ဒါကာရဲ့ ရေကြောင်းနယ်နိမိတ်တွေကို ချိုးဖောက်ပြီး အချုပ်အခြာအာဏာကို ချိုးဖောက်ကာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကြောက်ရွံ့မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ မီးခိုးရောင်နယ်မြေစစ်ပွဲ နည်းဗျူဟာတွေကို အသုံးပြုနေတဲ့ ရန်စတတ်တဲ့ နိုင်ငံခြားသူပုန်အဖွဲ့နဲ့ လက်တွေ့ကျကျ ထိတွေ့ဆက်ဆံဖို့ မတတ်နိုင်တာ ဒါမှမဟုတ် မလိုလားတာကိုလည်း ဖော်ထုတ်ပြသနေပါတယ်” ဟု ၎င်းက DW သို့ ပြောကြားခဲ့သလို “ဒီဖြစ်စဉ်က သီးခြားဖြစ်ပြီး ထူးခြားတဲ့ အဖြစ်အပျက်တစ်ခုဆိုရင် လက်ခံနိုင်စရာ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီဖြစ်စဉ်တွေက ပုံမှန်ဖြစ်နေပြီး လွန်ခဲ့တဲ့ လအနည်းငယ်က AA က ငါးဖမ်းသမားတွေကို ထင်သလို ပစ်ခတ်တာ၊ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းတာ၊ လူမဆန်စွာ ပြုမူဆက်ဆံတာတွေနဲ့အတူ ဖြစ်ပွားနေပါတယ်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
ဒေသတွင်း မီဒီယာများ၏ ဖော်ပြချက်အရ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်များသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် AA နှင့် တရားဝင်မဟုတ်သော ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကို စတင်ခဲ့သည်။ ဒါကာနှင့် မြန်မာတပ်မတော်အစိုးရအကြား တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာသည်နှင့်အမျှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အိမ်စောင့်အစိုးရက AA နှင့် ထိုသို့ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကို ကာကွယ်ခဲ့ပြီး ၎င်းသည် နိုင်ငံ၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် “လိုအပ်ချက်” ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
Ref , Deutsche Welle
About the Author
